Ռադիոակտիվ թեմա. գյուղացիները ընդդիմանում են վտանգավոր քիմիական նյութերի գերեզմանոցի կառուցմանը

Արարատի մարզի Զանգակատուն և Ուրցալանջ գյուղերի բնակիչները լրջորեն անհանգստացած են գյուղերի հարակից տարածքներում ռադիոակտիվ վտանգավոր քիմիական նյութերի գերեզմանոց կառուցելու պատճառով: Մոտ մեկ ամիս առաջ Զանգակատան բնակիչները գյուղից պարզապես վռնդել են մի խումբ երկրաբանների, որոնք գյուղ էին եկել վտանգավոր ռադիոակտիվ նյութերի և թափոնների թաղման նպատակով ընդերքի տեղամասերի տեղագրական քարտեզ կազմելու:
«Մեր ժողովուրդը կանգնեց, փակեց նրանց աշխատանք տանող ճանապարհը»,-պատմում է Զանգակատուն գյուղի (Երևանից հարավ մոտ 100 կմ հեռավորության վրա) փոխգյուղապետ Վիլսոն Մայիլյանը:

Գյուղացիների կարծիքով` ռադիոակտիվ տարրերի գերեզմանոց կառուցելու դեպքում իրենք կապրեն վտանգի կողքին, կաղտոտվի շրջակա միջավայրը, ռադիոակտիվ թափոնները կներթափանցեն գյուղմթերքի մեջ, որոնց վաճառքով էլ գյուղում շատերն են զբաղվում: Նրանցից շատերը նույնիսկ պնդում են, որ գերեզմանոցում ուրան կամ ատոմակայանի ռադիոակտիվ թափոններն են թաղվելու:

Զանգակատուն և Ուրցալանջ գյուղերում ընդերքի հետազոտման աշխատանքներն իրականացրել է «Երևանի պետական համալսարանի երկրաբանական հետազոտությունների կենտրոն» ՍՊԸ-ն:
Ընկերությունը 2009-ի դեկտեմբերին անցկացված մրցույթում հաղթող է ճանաչվել «ՀՀ տարածքում ռադիոակտիվ վտանգավոր քիմիական նյութերի ու թափոնների թաղման նպատակով ընդերքի տեղամասերի տեղագրական քարտեզի կազմման աշխատանքները» իրականացնելու համար:
Պատվիրատուն ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունն է: Աշխատանքների իրականացման համար ՍՊԸ հաշվեհամարին է փոխանցվել 119 մլն դրամ (մոտ 309 հազար դոլար):

Երկրաբանական կենտրոնի ղեկավար Մարատ Գրիգորյանը, ով նաև ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետի դեկանն է, ասում է, որ գերեզմանոցը նախատեսված չէ ատոմակայանի թափոնների համար:

«Դա լինելու է մունիցիպալ` քաղաքային թափոնների գերեզմանոց, այսինքն` թաղելու են չօգտագործվող գյուղատնտեսական նյութեր, ժամկետանց դեղամիջոցներ, բժշկական նպատակով օգտագործված ռադիոակտիվ նյութեր…»,- ասում է Գրիգորյանը:

Գրիգորյանը կարծում է, որ կառավարության` նման գերեզմանոց հիմնելու որոշումը շատ ճիշտ է:
«Մենք նման աղբը թափում ենք որտեղ պատահի` դրանով աղտոտելով մեր հողն ու ջուրը, օդը, այդ տարրերը պետք է պահել նման գերեզմանոցում»,- բացատրում է Գրիգորյանը:

Ըստ նրա` այդ գյուղերի հարակից տարածքները Հայաստանի տարածքում ամենահարմարն են գերեզմանոցի կառուցման համար:

«Տեղանքի երկրաբանական կառուցվածքը պետք է ապահովի գերեզմանոցի անվտանգությունը»,-ասում է Գրիգորյանը` ավելացնելով, որ իրենց ընտրած տարածքներն ամենաապահովն են` չոր են, սողանքային երևույթները բացակայում են, սեյսմոտեկտոնիկ վիճակը կայուն է:

Ըստ Գրիգորյանի` գյուղերի բնակիչների համար այդ գերեզմանոցը վտանգ չի ներկայացնի:

«Եթե մասնագետը գտնում է, որ այդ տարածքն ամենաապահովն է, ուրեմն պետք է մասնագետին լսել:
Մենք հորատել ենք գյուղից 2-4 կմ հեռավորության վրա, այդ հողերը քարքարոտ են, գյուղացիները չեն օգտագործում»,- ասում է Գրիգորյանը, թեև բնակիչները պնդում են, որ դրանք իրենց արոտավայրերից ընդամենը 400 մ են հեռու:

Այժմ երկրաբանների խումբը դադարեցրել է աշխատանքները: Գրիգորյանը դիմել է ՀՀ վարչապետին` պահանջելով ապահովել իրենց անվտանգությունն աշխատանքներն իրականացնելու ժամանակ:
«Եթե ոչ` ես կլուծարեմ պայմանագիրը»,- ասում է Գրիգորյանը:

«Էկոլուր» ՀԿ նախագահ Ինգա Զարաֆյանը, ով առաջինն է ահազանգել խնդրի մասին, ասում է, որ նախքան նման աշխատանքներ իրականացնելը պետք էր գյուղական համայնքների, բնապահպանների մասնակցությամբ հասարակական քննարկումներ անցկացնել, որպեսզի հանրությունը տեղյակ լիներ իր կողքին կառուցվող վտանգավոր օբյեկտի մասին, և այդ պարագայում ընկերությունը նման խնդրի առաջ չէր կանգնի:

«Բացի այդ, մենք չգիտենք եղած գերեզմանոցներն ինչ անենք: Նորերը կառուցելու փոխարեն պետք է այլընտրանքային ճանապարհների մասին մտածել»,- ասում է Զարաֆյանը:

armenianow.com